Weetjes Arbeidsrecht | concurrentiebeding en relatiebeding.
Als een werknemer overstapt naar de concurrent of voor zichzelf begint, kan hij gebruikmaken van (informatie over) de bedrijfsgeheimen of de klantenkring van zijn (ex-)werkgever en zodanig van deze kennis profiteren dat zijn vroegere werkgever daarvan schade ondervindt. Om dat te voorkomen, kan de werkgever een concurrentiebeding en/of een relatiebeding in de arbeidsovereenkomst opnemen. Beide hebben als doel om de concurrentiepositie van de werkgever te beschermen wanneer een werknemer vertrekt.
Behalve het concurrentie- en relatiebeding kunnen in de arbeidsovereenkomst andere bepalingen worden opgenomen die de werknemer beperken in zijn werkzaamheden of gedrag gedurende en na het beëindigen van de overeenkomst, zoals het verbod op nevenactiviteiten en het geheimhoudingsbeding.
voorwaarden concurrentiebeding
In beginsel kan een concurrentiebeding alleen worden opgenomen in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Hierop geldt één uitzondering. In geval van zwaarwegende bedrijfsbelangen kan de werkgever een concurrentie- en/of relatiebeding opnemen in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Die noodzaak moet er niet alleen zijn op het moment dat de werkgever de arbeidsovereenkomst met zijn werknemer aangaat, maar ook als hij zich op het beding wil beroepen. De werkgever moet deze belangen schriftelijk motiveren. Zo wordt hij gedwongen om vooraf een concrete afweging te maken tussen de verschillende belangen. Let wel: als de schriftelijke motivatie ontbreekt, is het beding nietig!
Daarnaast geldt een concurrentiebeding niet bij een minderjarige werknemer, behalve als de wettelijke vertegenwoordigers daarmee instemmen.
Let op: het formuleren van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is erg lastig en vereist maatwerk toegesneden op de functie en werkzaamheden van de betreffende werknemer. Er kan niet worden volstaan met een generieke bepaling. Per werknemer moet zeer concreet gemotiveerd worden met welke bedrijfsgevoelige kennis of informatie hij in het kader van zijn specifieke functie bekend is en waarom een concurrentiebeding noodzakelijk is.
De werkgever en de werknemer moeten het concurrentiebeding schriftelijk overeenkomen. Een mondelinge afspraak of bijvoorbeeld een verwijzing naar een beding in een personeelshandboek of cao is niet voldoende.
En als de werknemer een andere functie binnen het bedrijf krijgt waardoor het beding aanmerkelijk zwaarder gaat drukken, moet hij het beding opnieuw ondertekenen. Op initiatief van de werkgever overigens, anders kan de werkgever er (bij deze gewijzigde omstandigheden) geen beroep op doen.
inhoud concurrentiebeding
In een concurrentiebeding wordt geregeld dat, gedurende en na afloop van de arbeidsovereenkomst, een periode geldt waarin het de werknemer verboden is op een bepaalde wijze werkzaam te zijn. In de wet staat geen maximale duur voor een concurrentiebeding, maar gebruikelijk is een periode van een tot twee jaar.
In het concurrentiebeding kan worden opgenomen dat het de werknemer verboden is:
- bij de concurrent in dienst te treden
- zelfstandig concurrerende activiteiten uit te oefenen
- klanten mee te nemen of te benaderen
Ook kan/moet in het concurrentiebeding worden opgenomen dat het geldt voor een regio of voor het hele land. De afbakening van het geografisch gebied is vooral afhankelijk van de functie en de werkzaamheden van de werknemer. In het belang van beide partijen is het verstandig om het gebied zo concreet mogelijk te omschrijven en het niet te groot te maken.
In het concurrentiebeding kan/moet ook worden opgenomen wat het ‘functioneel bereik’ of ‘zakelijk bereik’ van de ex-werknemer is. Dat is een beschrijving van de werkzaamheden die de werknemer na het dienstverband niet mag verrichten. Het is aan te raden dit te beperken tot specifieke situaties, zoals de producten die van belang zijn voor de werkzaamheden. Als de omschrijving te ruim is, kan de rechter het concurrentiebeding matigen of vernietigen.
overtreding concurrentiebeding
Overtreedt de werknemer het concurrentiebeding, dan kan de werkgever de rechter inschakelen en vragen om een dwangsom en/of schadevergoeding. De werknemer kan de rechter vragen deze te matigen. De rechter kijkt namelijk ook naar de belangen van de werknemer. Bij een schadeplichtig ontslag door de werkgever (bijvoorbeeld als hij de opzegtermijn niet in acht heeft genomen) kan de werkgever geen beroep doen op het beding.
buiten werking stellen concurrentiebeding
Een werknemer kan de rechter verzoeken het concurrentiebeding geheel of gedeeltelijk buiten werking te stellen, bijvoorbeeld als de belangen van de werkgever duidelijk niet opwegen tegen die van de werknemer. De werknemer moet immers wel in staat blijven zijn brood te verdienen. Het verzoek kan zowel tijdens als na beëindiging van het dienstverband worden ingediend.
relatiebeding
Een relatiebeding is een concurrentiebeding in beperkte vorm. Dit beding verbiedt de werknemer om na het einde van de arbeidsovereenkomst bestaande klanten van de onderneming van de werkgever te benaderen of te bedienen. Voor een relatiebeding gelden dezelfde regels als voor een concurrentiebeding.
